Kişinin hayatında uzun süredir devam eden yüksek düzeyde strese karşı verilen fiziksel, zihinsel ve duygusal tükenmişlik olarak tanımlanmaktadır. Özellikle cinsiyet, yaş, çalışma süresi, kişilik, değerler, sosyal destek gibi bireysel ve sosyal özellikler iş yükü, iş üzerindeki kontrol düzeyi, ödüller, çalışılan yere karşı hissedilen aidiyet duygusu gibi iş ve örgütle ilgili özellikler tükenmişlikte azaltıcı ya da arttırıcı etkiye sahiptir.
Davranışsal belirtiler de ise aşırı duyarlılık ani tepki, sinirlilik sabırsızlık, kurallar konusunda katılık, sürekli bir savunma ve suçlama hali gibi durumlar göze çarpar.
Tükenmişlik sorunu en fazla çalışanlar arasında görülen yorgunluk, hayal kırıklığı ve işi bırakma olarak tanımlanır. Motivasyon enerji gibi konularda düşme gözlenmektedir. Bireyin güç ve enerji olarak tükenmesi sonucu oluşan içsel kaynaklardaki tükenme stresle mücadele edememenin etkin bir sonucudur.
Yaygın olarak yüz yüze çalışılan mesleklerde tükenmişlik sendromuna daha sık rastlandığı görülebilir. Stresin rol oynadığı bu sendroma en sık sağlık çalışanlarında rastlanır. Böyle durumla karşılaşan kişi işi gereği karşılaştığı insanlara karşı duyarsızlaşmaya başlar ve başarıda azalma gözlenir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri
Duygusal, zihinsel, davranışlar ve fiziksel olmak üzere bir çok belirti görülebilir..
Kişinin özgüveninde azalma
Yoğun değersizlik hissi
İçsel huzurunu bulamama
İşine yoğunlaşmama
Endişe
Öfke sorunlarını yaşama
Tatminsizlik
Dikkatin sürekli dağınık olması
Yapılan işten sıkılma
Verilen kararları erteleyerek sorumluluktan kaçma
Terleme
Uyku düzeninde bozukluk
Kalp atışlarında düzensizlik
Aşırı yorgunluk
Düşük enerji
Sürekli savunma ve suçlama halinde olmak
Tükenmişlik Tedavisi
Standart bir tedavisi yöntemi yoktur. İlaç tedavisi ve psikoterapi ile ayrıca bireyin kendisinin farkına varması kendine zaman ayırması ile tedavi edilir. Yaşam tarzında yapılan değişiklikler ve kazanılan sağlıklı alışkanlıklar sendromun yenilmesinde önemli rol oynamaktadır.
Stres durumlarla güçlü ve zayıf yönler fark edilmelidir. Mükemmeliyetçilik azaltılmalı yenilgi kabul edilmelidir. En önemli meditasyon yoga sosyalleşmek ve farkındalık teknikleri uygulanabilir.
