Düzensiz ve yetersiz beslenme, gelişen teknoloji, uygun olmayan ve mutsuz eden çalışma ortamı, uykusuzluk, stres vb. birçok farklı neden sonucu genç yaşlarda beyin yorgunluğu görülmektedir.
Son yıllarda tüketimi artan hazır ve paketlenmiş ürünler, hayvansal kaynaklı besinler, fast-food gıdalardan zengin beslenilmesi beyinin ihtiyaç duyduğu besinleri almasını engellemektedir.
Yukarıda belirtilen sebeplerden kaynaklanan beyin yorgunluğu ile; unutkanlık, konsantrasyon sorunları, baş ağrısı, isteksizlik, huzursuzluk gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Ayrıca beyin yorgunluğuna bağlı olarak son yıllarda Alzheimer, bunama, depresyon, anksiyete gibi rahatsızlıklarda artışların olduğu görülmüştür.
BEYİN YORGUNLUĞUNUN SEBEPLERİ
1. Kan Şekeri Dengesizliği: Beynin enerji olarak sadece glikozu kullandığı bilinmektedir. Bu nedenle kan şekerinin regüle olmaması beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyecektir. Kan şekerini düşüren-dengesizleştiren yanlış diyetler uygulanması durumunda beyin yorgunluğu artmaktadır.
2. Kolesterol ve Vücut Yağları: Vücutta LDL(kötü kolesterol) ve HDL(iyi kolesterol) dengesi önem taşır. Düzensiz ve doymuş yağdan zengin beslenme LDL düzeyini arttırırken HDL'yi düşürdüğü için beyin sistemindeki kan dolaşımını bozmaktadır. LDL'yi düşürmek için katı yağları ve kırmızı eti beslenmenizde kısıtlayıp zeytinyağı tüketimine özen göstermelisiniz. Aynı zamanda egzersiz HDL'yi yükseltmeye yardım ettiği için hareketi arttırmak da mantıklı olacaktır.
3. Vitamin ve Mineral Yetersizliği: Yetersiz ve dengesiz beslenildiğinde vitamin ve mineral yetersizliği gelişme riski artmaktadır. Bilimsel araştırmalar, hangi yaşta olunursa olunsun, algılama ve öğrenme bozukluklarının vitamin ve minerallerin yeteri kadar alınmadığı durumlarda arttığını göstermektedir. Özellikle B1, B6, B12, folik asit ve demir eksikliği beyin durgunluğuna ve yorgunluğuna sebep olmaktadır.
4. Uyku Kalitesi: Sağlıklı ve yeterli bir uyku, beynin dinlenmesini sağlar. Günde ortalama 8 saat uyunduğunda beyin yorgunluğu azalmaktadır.
5. Hipertansiyon: Hipertansiyon beyin dokusunda basınç oluşturarak beyin yorgunluğuna neden olmaktadır.
6. Kronik Stres: Günümüzde neredeyse her birey çoğunlukla stres altında yaşıyor. Araştırmalar yüksek seviyelerde kortizole (stres hormonu) maruz kalındığında beyin yorgunluğunun oluşup beyin yaşlanmasının hızlandığını göstermektedir.
7. Alkol kullanımı: Yoğun alkol kullananlarda unutkanlık ve bellek problemleri kaçınılmazdır.
BEYNİNİZE İYİ GELEN BESİNLER
• Antioksidanlardan zengin beslenmek beyin için önemlidir. Örneğin; çilek ve ıspanakta bulunan güçlü antioksidan olan flavanoidler beyin hücre zarlarının akışkanlığını arttırmaktadır. Ayrıca yaban mersini içerdiği yüksek antioksidanlar sayesinde uzun süreli hafıza gücünü arttırır.
• Siyah üzüm kabuğunda bulunan yüksek antioksidan içerikli resveratrol sayesinde; alzheimer hastalığı, bunama, inme gibi hastalıkların oluşumunun engellenmesi için önemli bir besindir.
• Taze demlenmiş bir fincan kahve, dikkat toplama ve kısa süreli hafıza gücünü arttırıp yaşlanma sürecinin önünde geçme konusunda başarılı bir besindir. Ancak gün içinde sağlıklı bir yetişkin için maksimum yaklaşık 200-225 mg kafeinden fazlası önerilmemektedir.
• Somon; omega 3 deposu olması, hafıza güçlendirici olması ve beyin fonksiyonlarını geliştirici dopamin maddesini içermesi sayesinde beyin için vazgeçilmez bir besindir.
• Kırmızı biber; yüksek miktarda beta karoten içeriği sayesinde hafıza sorunlarına karşı koruma sağlamaktadır.
• Bitter çikolata kişilerde algıyı yükseltir. Beyin fonksiyonlarına sağladığı faydalar ile öğrenmeyi de kolaylaştırmaktadır.
• Demir eksikliğinin de dikkat dağınıklığına sebep olduğu bilinmektedir. Demir eksikliğine karşı; kırmızı et, yumurta, pekmez, yeşil yapraklı sebzeler ve siyah çekirdekli kuru üzüm yeterli miktarda tüketilebilir.
• Düzenli aralıklarla yeşil çay içmenin içeriğindeki antioksidan etkisi sebebiyle beyin fonksiyonlarında olumlu etki sağladığı tespit edilmiştir.
• Alfa lipolik asit zengini besinler olan; yumurta, brokoli, ıspanak, domates, bezelye, brüksel lahanası ve pazı beyinin enerji dengesini sağlamasına ve serbest radikalleri uzaklaştırmasına yardımcıdır.
• Zeytinyağı, keten tohumu yağı, balık yağı, fındık yağı, antep fıstığı, ceviz, badem, avokado beyin dostu başlıca yağlardır.
• Mutluluk hormonları salgılanmasında yardımcı B vitaminlerinden zengin yeşil yapraklı sebzelerden roka, tere, ıspanak kendinizi iyi hissettirecek mutluluk veren besinlerdir.
• Nane mideyi sakinleştirme özelliğinin yanı sıra aroması sayesinde konsantrasyon gücü ve hafıza performansı konusunda olduça başarılıdır. Özellikle uzun yol giden şoförler ve beyin yorgunluğu yaşayan bireyler için hem sakinlik sağlamakta, hem de uyku hali basmasının önüne geçmektedir.
• Beynin tek enerji kaynağı glikoz olduğu için diyet yaparken ekmeği tamamen kesmek beyin yorgunluğunu tetikleyecektir. Doğru ekmek türünü, doğru miktar ve zamanlarda tüketmek beyin sağlığı için önemlidir.
• Ayrıca beslenmeye ek olarak; E vitamini, Alfa lipoik asit (ALA), Koenzim Q10, Ginkgo Biloba besin maddelerinin takviye amaçlı kullanılması da beyin sağlığı açısından tavsiye edilmektedir.
