Her yıl 9-15 Mayıs tarihleri arasında toplumda farkındalığın artırılması amacıyla “Çölyak Farkındalık Haftası” olarak anılan bu özel dönemde, milyonlarca kişiyi etkileyen buğday alerjisine dikkat çekiliyor. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta bulunan ve sindirimi sağlayan “villus” adı verilen yapıların zarar görmesine neden olan bir sindirim sistemi hastalığıdır. Bu hasarın temel sebebi, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan “gluten” adlı proteindir.
TÜRKİYE'DE YÜZ BİNLERCE KİŞİ ÇÖLYAK HASTASI
Türkiye'de çölyak hastalığının görülme sıklığı yüzde 1 ile binde 3 arasında değişiyor. Ancak yapılan çalışmalara göre, tahmini 250 bin ile 750 bin arasında çölyak hastası bulunmasına rağmen sadece yüzde 10'una tanı konulabilmiş durumda. Bu da Türkiye'de çölyak teşhisi almış hasta sayısının yaklaşık 25 bin ile 75 bin arasında olduğunu gösteriyor.
YAŞAM BOYU SÜREN TEK GIDA ALERJİSİ
Tıpta "Gluten Enteropatisi" olarak da bilinen çölyak hastalığı, yaşam boyu süren tek gıda alerjisi olarak kabul ediliyor. Genetik temelli bu hastalık, çocukluktan yaşlılığa kadar yaşamın her döneminde ortaya çıkabiliyor. Tanının geç konulması durumunda ise ciddi sağlık sorunlarına, hatta ölüme kadar varan sonuçlara yol açabiliyor.
EN YAYGIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çölyak hastalığı çok çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Bunlar arasında:
Karın ağrısı, şişkinlik, gaz, hazımsızlık, kusma,
İshal ya da kabızlık, kötü kokulu dışkı,
Demir eksikliği, kansızlık, B12 eksikliği,
Yorgunluk, hâlsizlik, kemik ve eklem ağrısı,
Baş ağrısı, diş minesi sorunları, karaciğer rahatsızlıkları,
Duygusal değişimler, sinirlilik, depresyon gibi psikolojik belirtiler yer alır. Kadınlarda ise kısırlık problemiyle ilişkili olabileceği belirtilmiştir.
TANI VE TEDAVİ
Çölyak tanısı için ilk adım, hastalığa özgü kan testlerinin yapılmasıdır. Şüpheli sonuçların ardından ince bağırsak biyopsisiyle kesin tanı konur. Hastalığın şu an için bilinen tek ve kesin tedavisi glutensiz diyettir. Bu diyete ömür boyu sadık kalmak gerekir. Diyetisyen kontrolünde sürdürülen glutensiz beslenme programı, hastaların yaşam kalitesini ciddi oranda artırmaktadır.
GLUTENSİZ YAŞAMIN İNCELİKLERİ
Glutensiz diyet; buğday, arpa, çavdar ve yulaf içeren tüm gıda ve ürünlerin tüketilmemesini içerir. Hazır gıdaların içerik etiketlerinin dikkatle incelenmesi gereklidir. Ancak sadece yiyecekler değil; ruj, diş macunu, gargara, posta pulu gibi ürünlerde ve hatta bazı ilaç kapsüllerinde bile gluten bulunabileceği için dikkatli olunmalıdır.
TEŞHİS EDİLENE KADAR HASTALIK, TEŞHİS EDİLDİKTEN SONRA BİR YAŞAM BİÇİMİDİR
Uzmanlar, çölyak hastalığını sadece bir sağlık sorunu değil, tanı sonrası bir yaşam biçimi olarak değerlendirmektedir. Glutensiz yaşamın sadece beslenme değişikliği değil, aynı zamanda bir farkındalık ve bilinç gerektirdiğini vurgulayan sağlık yetkilileri, çölyaklı bireylerin yaşam kalitesini artırmak için toplumda duyarlılığın ve bilgilendirmenin önemine dikkat çekiyor.
