Av. İlkay Doğan, 2018 yılı itibariyle kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebi hususunda açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olmasının zorunlu hale geldiğini paylaştı. Doğan, dava şartı olduğu hususunda kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla bir bilgi notunu kaleme aldı.
Yargının, işçi ve işveren arasındaki hukuki anlaşmazlıklarda adaleti sağlama konusuna ‘arabuluculuk' ile hız kazandırmayı hedeflediğini paylaşan Av. İlkay Doğan, konu ile ilgili 2018'de yürürlüğe giren süreci şöyle anlattı: “Arabuluculuk 2013 yılından itibaren alternatif çözüm yolu olarak ülkemizde mevcut olmasına rağmen 2018 yılındaki bu zorunluluk sebebi ile bu çözüm yolu ivme kazanarak hem yargıdaki iş yükü azalacak hem de işçi-işveren uyuşmazlıkları kısa sürede az maliyetle çözülecektir” diyen Doğan, zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşma olmaması halinde tarafların hiçbir ücret ödemeyeceğini söyledi. Taraflardan görüşmeye gelmeyenin ileride dava aşamasında haklı dahi çıksa yargılama giderlerinden sorumlu tutulacağını ve tarafların arabulucunun davetine icabet etmeleri durumunda bunun lehlerine olacağına dikkat çekti.
“Büromuz bu hususta bölgede öncülük yapmakta ve toplumun sulh yoluyla hukuki sorunlarını çözmeleri konusunda teşvik etmektedir” diyen İlkay Doğan, sürece ilişkin şu bilgileri paylaştı:
ARABULUCULUK NEDİR?
“Arabulucu; Görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getirip, birbirilerini anlamalarını sistematik teknikler kullanarak gerçekleştiren tarafsız ve bağımsız uzmandır.
Arabuluculuk sistemi; Tarafların birbirilerini anlamaları ve bu çerçevede çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak amacıyla aralarındaki iletişimi sağlayan uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Hatta taraflara herhangi bir çözüm de önermez.
ARABULUCULUK KAPSAMINA GİREN UYUŞMAZLIK KONULARI NELERDİR?
Bazıları örnekleyici olarak
aşağıda sayılmıştır:
• Eşler Arasındaki Tazminat Talepleri
• İşçilik Alacakları (Kıdem Tazminatı, Maaş, Fazla Mesai, Yıllık İzin Ücretleri olup, bu husustaki arabuluculuk sistemi zorunlu hale getirilmiştir.)
• İşçiler arasındaki uyuşmazlıklar
• Şirketler arasındaki ticari uyuşmazlıklar
• Ev Sahibi-Kiracı Uyuşmazlıkları (tadilat-kira alacağı-tahliye gibi…)
• Trafik Kazaları Kaynaklı Sigorta Şirketine Yönelik Talepler
• Haksız Fiilden Kaynaklı Tazminat Talepleri
• Telif Hakları Kapsamındaki Tazminat Talepleri
• Cismani Zarardan Kaynaklı Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri
• Hekim Hatalarından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar
• Tüketici Uyuşmazlıkları
• Ortaklıklarda Ortaklar Arasındaki Uyuşmazlıklar
• Kat Malikleri/Apartman Sakinleri/Komşular Arasındaki Uyuşmazlıklar
ARABULUCUYA BAŞVURMAK ZORUNLU MUDUR?
2018 yılı itibariyle Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması zorunlu hale gelmiş olup, dava şartıdır.
Bunun dışında kalan uyuşmazlıklar için dava açıldıktan sonra da tarafların birlikte arabulucuya başvuracaklarını beyan etmeleri hâlinde yargılama, mahkeme tarafından üç aylık süreyi aşmamak üzere ertelenir. Belirlenen süre, tarafların birlikte başvurusu üzerine üç aya kadar uzatılabilir.
ARABULUCUYA BAŞVURU USULÜ NASILDIR? ARABULUCUYU KİM SEÇER?
Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen, Sulh Hukuk Mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenir. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucuyu tercih etmesi hâlinde bu arabulucu görevlendirilir.
ARABULUCULUK SÜRECİNDEKİ ÜCRET VE MASRAFLARI KİM KARŞILAYACAK?
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir.
ARABULUCULUĞUN YÜRÜTME ŞEKLİ NASILDIR?
Arabulucu, seçildikten sonra tarafları en kısa sürede ilk toplantıya çağırır. Tarafların bir araya gelmesi zorunlu olup, temsilci ya da vekilleri de onları temsilen toplantıya katılabilir. Taraflar, emredici hukuk kurallarına aykırı olmamak kaydıyla arabuluculuk usulünün kararını serbestçe verebilir.
Taraflarca kararlaştırılması yapılmamışsa arabulucu; uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usul ve esasları göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütür.
ARABULUCULUK SÜRECİ NE KADAR SÜRER VE SÜRELERE
ETKİSİ NASILDIR?
Arabuluculuk süreci maksimum 3 hafta sürebilir. Ekstrem durumlarda bir hafta daha uzatılabilir.
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.
ARABULUCULUK YÖNTEMİ SONUCUNDA NASIL BİR İŞLEM YAPILIR?
Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge, arabulucu, taraflar veya vekillerince imzalanır. Belge taraflar veya vekillerince imzalanmazsa, sebebi belirtilmek suretiyle sadece arabulucu tarafından imzalanır.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi hususların yazılacağına taraflar karar verir. Arabulucu, bu tutanak ve sonuçları konusunda taraflara gerekli açıklamaları yapar.
Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi hâlinde, arabulucu, bu faaliyete ilişkin kendisine yapılan bildirimi, tevdi edilen ve elinde bulunan belgeleri, tutulan tutanağı beş yıl süre ile saklamak zorundadır. Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlediği son tutanağın bir örneğini arabuluculuk faaliyetinin sona ermesinden itibaren bir ay içinde Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne gönderir.
ARABULUCULUK SÜRECİNDE ELDE EDİLEN BİLGİ VE BELGELERİN YARGI SÜRECİNDE KULLANILMASI MÜMKÜN MÜDÜR?
Taraflar, arabulucu veya arabuluculuğa katılanlar da dâhil üçüncü bir kişi, uyuşmazlıkla ilgili olarak hukuk davası açıldığında yahut tahkim yoluna başvurulduğunda, aşağıdaki beyan veya belgeler dışındakileri delil olarak ileri sürebilir:
a) Taraflarca yapılan arabuluculuk daveti veya bir tarafın arabuluculuk faaliyetine katılma isteği.
b) Uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile sona erdirilmesi için taraflarca ileri sürülen görüşler ve teklifler.
c) Arabuluculuk faaliyeti esnasında, taraflarca ileri sürülen öneriler veya herhangi bir vakıa veya iddianın kabulü.
ç) Sadece arabuluculuk faaliyeti dolayısıyla hazırlanan belgeler.” www.ilkaydogan.av.tr
