İstanbul Rumeli Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Tamer Dodurka, “Sevgili Öğrencim! Bu kuralları öğrenmek ve öğretmek milli vazifendir” diyerek Korona virüsünden korunmak için bazı kritik bilgileri öğrencilerine yönelik kamuoyuyla da paylaştı.
İşte Dodurka'nın paylaştığı bilgiler: “Bilindiği gibi WHO tarafından Pandemik olarak ilan edilen Sars-Cov2, yani yeni Koronavirüs kaynaklı COVID-19 hastalığıyla mücadele için tüm toplum olarak seferber olma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu seferberlikte en önemli husus virüsü tanıma, korunma, yayılmasını önleme ve en azından yayılmasına aracılık etmemektir.
HASTALIĞIN YAYILMASINA ARACILIK ETME!
Bunu söylerken “bu enfeksiyon biz gençleri etkilemez” diye düşünenleri kast ediyoruz. Lütfen bu hataya düşmeyin, çünkü bu enfeksiyon aynı oranda olmasa da herkesi etkileyebilir ve daha önemlisi hastalığı farkında olmaksızın ayakta geçiren büyük bir halk kesimi virüsün başkalarına bulaşmasında önemli bir rol oynar. Buna gençler de dahil olabilir.
Bu nedenle Pandeminin hem toplum sağlığına hem de ekonomiye olan etkileri göz önüne alınmalı, böylece “sağlığımızı korumak ve hastalığı başkalarına bulaştırmamak” bir vatandaşlık görevi olarak telakki edilmelidir.
YANLIŞ BİLGİLERİN YAYILMASINA ARACILIK ETMEK HASTALIK YAYMAKTAN DAHA FAZLA ZARARLIDIR
Bu nedenle öğrencilerimiz kesinlikle duyumlara değil, resmi olarak açıklanan bilgilere itibar etmelidir. Sosyal medyada dolaşan her ama her bilgiden şüphe edilmeli, bilgi kirliliğinin virüsten daha hızlı yayılabildiği unutulmamladır. Bu nedenle lütfen kanıtlanmamış bilgileri dikkate almadığınız gibi paylaşıp yayılmasına da izin vermeyin.
Bazı kritik bilgiler:
SADECE SABUN VE SUYLA EL YIKAMAKLA KORUNMA OLMAZ!
Korunma için hijyen bilinci gerekir. Örneğin elinizi tam anlamıyla yıkasak bile herkesin tuttuğu kapı kolunu ellediğimiz anda tüm yıkama boşa gider. Eğer yeterli hijyen bilincine sahip olursak birçok soruya yanıt kendiliğinden ortaya çıkar. Böylece özellikle sosyal medyadan yayılan bilgi kirliliğine güler geçeriz. Hatta şu an COVİD-19 hastalığı nedeniyle toplumun önemli kesiminde artmış olan kaygı bozukluklarından hiçbir şekilde etkilenmeyiz.
Şimdi şu soruları hijyen mantığıyla yanıtlamaya çalışalım:
MANAVDAN ALDIĞIMIZ SEBZEYİ YA DA EVE GETİRDİĞİMİZ TORBAYI DEZENFEKTE ETMELİ MİYİZ?
Bu yolla bulaşma olması son derece zordur. Bu sebze ve malzemeler bir kapı kolu gibi gelen giden herkes tarafından ellenmez. Virüsler canlı hücreler dışında çoğalamayacağı için bu ortamlarda yoğun virüs tutulum olasılığı düşüktür. Virüs eşyalar üzerinde enfeksiyon yapabilecek kadar yoğun olmadığı taktirde buradan bir bulaşma beklenmez.
ÇİN'DE BULAŞMA YABAN HAYVANI YENMESİYLE OLDU, BİZİM YEDİĞİMİZ GIDALARDA RİSK VAR MI?
‘Yok' diyebiliriz. Bir kere Çin'de bu hastalığın hayvanlardan bulaştığı da tam olarak kanıtlanmadı. Evet hayvanlarda korona virüsler var. Hatta insandaki yeni korona virüsün genetik olarak çok benzeri Çin'de satılan bazı hayvanlarda görüldü. Ancak yeme yoluyla bulaştığına dair hiçbir bulgu yok. Virüs, eti yenilen hayvanda bulunsa dahi yarım saat süreyle 60 derecede pişirmeyle yok olur. Daha yüksek sıcaklıkta ise çok daha kısa sürede yok olur.
EVE GELDİĞİMDE ELBİSELERİMİ YIKAMALI MIYIM?
Başkasıyla yakın temas yoksa elbiseleri yıkamaya da gerek yoktur. Tabi ki ayakkabıları dışarda çıkarıp yerine kaldırmak, dışarda giydiğimiz elbiseleri çıkarıp yerine asmak ve ellerimizi iyice yıkadıktan sonra ev kıyafetlerini giymek faydalı olur.
DIŞARIDA ELDİVEN TAKMALI MIYIM?
Bu hastalıktan en iyi korunma yolunun evde kalmak, dışarı çıkmak zorundaysak “hijyen tedbirlerini alıp sık sık elleri yıkamak” olduğunu biliyoruz. Eldiven takarsan, elini yıkayamazsın. Böylece bir müddet sonra eldiven üzerinde tutunan virüsleri kolayca yaymaya başlarsın. Hatta biraz sonra ellerin terler ve bu nem sayesinde virüs için daha da cazip bir ortam sağlarsın. Zaten belli süre sonra eldivenin koruyucu özelliği de kaybolabilir. Dolayısıyla eldiven çoğu kez işe yaramadığı gibi zararlı da olabilir. Bırakın eldivenleri sağlıkçılar taksın.
DEZENFEKTAN MI YOKSA SUYLA SABUN MU?
Dezenfektanlar, önerdiğimiz beyaz sabundan daha etkili değil. Su ve sabun bulabildiğimiz ev gibi ortamlarda dezenfektanları sık kullanıp ellerini tahriş etmeye gerek yok. Dezenfektanın en önemli faydası ufak ambalajlarda kolay taşınabilir olması ve suya ulaşamadığımız durumlarda kullanılabilir olmasıdır.
Bu arada hatırlatalım eller yıkanırken saatin ve takıların da yıkanması önemli. Yapamıyorsan bunları hiç kullanma…
HASTALIKLI BİR KİŞİNİN DOKUNDUĞU HER YER TEHLİKELİ MİDİR?
Birçok kaynakta değişik materyale sahip yüzeylerin virüsü saatlerce barındırabildiği yazılıdır. Öncelikle şunu söyleyeyim bir virüsün bir yüzeyde ne kadar uzun tutunduğuna dair süre vermek çok yanlış olur. Çünkü bu süre birçok değişkene bağlıdır (ısı, nem, virüsün organik bir materyalle birlikte tutunup tutunmadığı vb.)
Bir virüsün dokunma yoluyla size bulaşması o bölgeyi ne kadar uzun ve sıkı tuttuğunuza, tuttuğunuz bu yerdeki virüs yoğunluğunun bulaş oluşturmaya yetip yetmeyeceğine bağlıdır. Bu bilgiler ışığında, “Şu yer tehlikeli, şu yer tehlikesizdir” diye bir yorum yapmak zordur ama hastanın dokunduğu her yer tehlikelidir diye bir şey söylemek de mümkün değildir.
ATEŞİ, ÖKSÜRÜĞÜ OLMADIĞINDAN EMİN OLDUĞUMUZ YAŞI DA İLERİ OLMAYAN KİŞİLERLE BİR ARADA OLMAKTA SAKINCA VAR MI?
Hastalığı yayanların %80'i virüs saçtığından habersiz bir şekilde ortada dolaşmaktadır. Bunun anlamı şudur: Herkes virüs saçabileceği için herkesle bir buçuk metrelik sosyal mesafe korunmalıdır.
DOLAŞTIĞIM YERDE BİRAZ EVVEL HASTA BİRİ BULUNMUŞSA VEYA BEN BİR HASTANIN BİR BUÇUK METRE GERİSİNDEN YÜRÜYORSAM BİRAZ SONRA ONUN GEÇTİĞİ YERDEN BEN DE GEÇERSEM SOLUNUM YOLUYLA HASTALIĞI ALABİLİR MİYİM?
Hayır almazsın. Hastanın nefesiyle yayılan virüsler ağırlığı nedeniyle yere düşer. Bu nedenle bir buçuk metrelik sosyal mesafeyi korumak yeterli olacaktır.
AMA BAZI KAYNAKLAR VİRÜSÜN UZUN SÜRE HAVADAKİ MOLEKÜLLERE ASILI OLARAK KALDIĞINI SÖYLÜYOR. BU MOLEKÜLLER VASITASIYLA VİRÜSÜ SOLUMAZ MIYIM?
Hayır solumazsın. Virüsün uzun süre havada kalması sadece laboratuvarlarda ya da hastaların bulunduğu yoğun bakım ortamlarında söz konusudur. Sadece buradaki ufak partiküller havada uzun süre kalabilir. Bunun dışında virüs havada asılı kalmaz.
HAVADAN GEÇMİYORSA UZMANLAR “VATANDAŞLAR EVDEN ÇIKMASIN” DİYE NEDEN UYARIYORLAR?
Çünkü biz ne kadar dikkat edersek edelim karşıdaki vatandaş sosyal mesafe kuralına uymadan yanımıza yaklaşabiliyorlar. Biz de farkında olmadan virüsün çok tutunabildiği yüzeylere dokunabiliyor ve hatta hiç farkında olmadan sık sık yüzümüzü elleyebiliyoruz. Bu nedenle en emin yer evin içidir.
BİR ARAÇ İÇERSİNDE BİRİYLE YAKIN MESAFEDE DURMAK ZORUNDAYSAK NE YAPMALIYIZ?
Şüphesiz bu araçlara binmemek en doğrusu ama ille de mecbursak en azından sırtımızı dönmeli, burundan ve yüzeysel solumalıyız. Yani derin solumadan kaçınmalıyız.
SICAK HAVALAR GELİYOR, ARTIK BU VİRÜSTEN KURTULACAK MIYIZ?
MERS hastalığı da koronavirüslerden ileri gelen bir hastalıktı ama temmuz ayında bile etkisini sürdürdü. Yeni koronavirüs şu an Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi sıcak iklime sahip ülkelerde de görülebiliyor. Havaların ısınması virüsü tamamen yok etmez ama yayılma hızını yavaşlatır. Yazın etkisi azalan virüs havalar tekrar soğuduğu zaman tekrar yayılmaya başlar ancak bu arada insanların çoğunda bağışıklığın oluşması sayesinde virüs tekrar salgın yapma fırsatı bulamayabilir.
Diğer öneriler:
Başkalarıyla ortak malzemeler kullanma!
Başkasına ait bilgisayar, cep telefonu, elbise, şapka vb eşyaları kullanma!
Temassız ödeme yöntemlerini tercih et!
Demir paralara dokunursan ellerini yıkamayı unutma!
Kapı tokmağı, merdiven korkuluğu, banka ATM'lerinin klavyeleri gibi virüsün çok yoğun olabileceği gibi yüzeylere mecbur olmadıkça dokunma! Mecburen kullanıyorsan temas sonrası, cebindeki dezenfektanla hemen ellerini temizle!
Muslukları ve tuvalet kapısını temiz peçete kullanarak kapat!
Bulunduğun odayı sık sık havalandır!
Nargileden uzak dur!
Sağlıklı beslen! Yeterince uyumayı ihmal etme!
Otel odaları ve kiralık araçları mümkün olduğunca kullanma! Kullanmak zorundaysan buralarda hijyen kurallarını en üst düzeyde uygula.
Toplum sağlığı açısından bireysel korunma önlemleri almanızın eğitim kadar önem taşıyan milli bir vazife olduğunu hatırlatır, 23 Mart 2020 tarihinden itibaren başlayan uzaktan eğitimden en iyi şekilde faydalanmanızı dilerim.”
Sevginar SALİ
