İstanbul Rumeli Üniversitesi ve Silivri Belediyesi işbirliğiyle düzenlenen konferansa konuşmacı olarak katılan Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Yılmaz, Diyabet Koçu Şebnem Güneyman ve Şef Ayvaz Karabacak, çağımızın vebası haline dönüşen diyabete karşı alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Dünya Diyabet Günü kapsamında dün ilçemizde Yaşar Kemal Sergi Salonu'nda gerçekleştirilen Diyabetle Yaşam konferansında, kontrol altına alınmadığı takdirde kalp hastalıkları, böbrek yetmezliği, sindirim sistemi sorunları ve görme kaybı gibi önemli problemlere yol açabilen diyabet yani halk arasında bilinen adıyla şeker hastalığı masaya yatırıldı.
ENDOKRİNOLOJİ UZMANI GÖZÜNDEN DİYABET
Görülme sıklığı son 10 yılda 2 kat artan ve her yaştan kişinin hayatını tehdit eden şeker hastalığını Özel Çorlu Reyap Hastanesi'nde görev yapan Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Yılmaz'ın ağzından dinlemek kendinizdeki belirtileri yorumlamakta faydalı olacaktır:
Şeker Hastalığı
İnsülin hormonunun yetersizliği, yokluğu ve/veya etkisizliği sonucu oluşan karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında bozukluklara yol açan, süreğen hiperglisemiye neden olan metabolik bir hastalıktır.
İnsülin Nedir?
Vücut sürekli olarak kanda belirli oranda glukoza ihtiyaç duyar. Hücrelerdeki glukoz, günlük yaşamımızı devam ettirmeyi sağlayacak enerji kaynağıdır. İnsülin pankreas tarafından üretilen bir hormondur. İnsülin, şekerin enerji elde edilmek amacıyla kullanacağı vücut hücrelerine girmesi için gereklidir. İnsülin, şekerin hücre içine girebilmesi için hücrenin kapısını açan bir anahtar işlevi görür. Aynı zamanda kan şeker düzeylerinin istenilen sınırlar içinde tutulması açısından önemlidir.
Diyabet Önemli Bir Hastalıktır
Yeni körlük vakalarının başta gelen nedenlerinden biri. Göz sorunları yaklaşık 25 kat artar. 2-4 kat daha yüksek kalp krizi riski. 6 kat daha yüksek felç riski. Bacağın kesilmesine yol açabilecek hastalıklar için 20 kat daha yüksek risk. 5 kat daha yüksek böbrek hastalığı riski. Bu komplikasyonların tümü, zamanında uygulanan tedavi ve iyi kontroller ile önlenebilir.
DİYABET ÇEŞİTLERİ
Tip 1 Diyabetes Mellitus
Pankreastan salınan insülinin eksikliğine bağlı olarak gelişir. Genellikle 30 yaş öncesi gelişir. Diyabetik semptomlar ani olarak başlar. Hastalarda sıklıkla kilo kaybı vardır. Tedavide mutlaka insülin gereklidir.
Tip 2 Diyabetes Mellitus
Şeker hastalarının yaklaşık %90'ını oluşturur. Aile öyküsü, obez ve 40 yaş üzerinde gelişir. Belirti vermeyebilir, tanı rastlantısal olarak konabilir. Hareketsiz yaşam, stres, düzensiz beslenme etken faktörlerdir.
Şeker Hastalığının Belirtileri
Çok susama ve su içme, sık acıkma ve yemek yeme, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, bulanık görme, halsizlik, yorgunluk ve uyku hali, ciltte kuruma, bacaklarda kramp, yaraların geç iyileşmesi, kilo kaybı, sık enfeksiyon şeklinde sıralanıyor.
Kimler Şeker Hastalığı İçin Risk Altındadır?
Yakın aile bireylerinde diyabet, kalp damar hastalığı öyküsü olması, obezite, hipertansiyon, kanda yağların yüksekliği, düşük ve ölü doğum yapanlar, iri bebek ( 4 kg'dan fazla) doğuranlar, gebelik diyabeti geçirenler, 45 yaş üstü kişiler.
DİYABET TEDAVİ PLANI
Eğitim → Beslenme → Egzersiz → İlaç.
Eğitim
Hastanın hastalığı konusunda bilgilenmesi, hastalığını daha iyi yönetmesi anlamına gelir. Eğitim alan hastaların metabolik kontrolleri daha iyidir.
Evde Kan Şekeri Ölçümü
Tip 1 ve Tip 2 Diyabetes Mellitus'ta evde kan şekeri ölçümü tedavinin bir parçasıdır. İnsülin kullanan hastalarda günde 2-7 defa ölçüm yapılır. Hipoglisemiyi farketmede ve insülin dozlarını ayarlamak için kullanılır.
Beslenme Tedavisi
Diyabetik hastaya özel beslenme tedavisi planlanmalıdır. Beslenme tedavisi diyabet tedavisinin temelini oluşturur. Karbonhidrat, protein ve yağ dengesi sağlanmalıdır. Karbonhidratların yüksek oranda tüketilmesi hem kan şekerini yükseltir hem de kilo almaya neden olur. Protein ve yağın fazla tüketilmesi kilo almaya neden olur. Glisemik indeksi düşük karbonhidrat (tam tahıl-bulgur) seçilmeli. İnsülin kullanan hastalar başta olmak üzere 3 ana – 3 ara öğün %50 karbonhidrat, %30 yağ, %20 protein şeklinde besin alımı olmalıdır.
Egzersizin Yararları
Kan şekerini, kan yağlarını, kan basıncını düşürür. Kas kütlesini artırır. Kemik erimesini engeller. Beden bütünlüğünü sağlar. İnsülin direncini azaltır. Mutluluk sağlar. Kilo verdirir. Düzenli olması için haftada 150 dakikadan fazla olmalıdır. Günde 30 dakikadan az olmamalıdır. İki egzersiz arasında iki günden fazla ara olmamalıdır çünkü egzersizin yararlı etkileri 48 saatten sonra azalır. Günde 10 bin adım atmak iyi olur. Sabah erken saatlerde ve aç karna yapılmamalıdır. Yemekten 1-2 saat sonra yapılmalıdır.
Hangi Hastalar İnsülin Kullanmalıdır?
Tip 1 şeker hastalığı olan kişiler. Ağızdan kullanılan şeker düşürücü ilaçlarla kan şekeri kontrol altına alınamayan Tip 2 şeker hastalıklı kişiler. Şeker hastalığı nedeniyle göz tutulumu (retinopati) ve böbrek tutulumu (nefropati) gibi şeker hastalığının komplikasyonları gelişen hastalar. Karaciğer ve böbrek yetmezliği olan olgular. Enfeksiyon (diyabetik ayak, zatürre, deri enfeksiyonları) varsa. Ameliyat olacak şeker hastaları. Gebe ve emziren kadınlar. Açıklanamayan kilo kaybeden hastalar. Kortizon gibi kan şekerini yükselten ilaç alan hastalar. Şeker komasına giren hastalar. Pankreasın tamamı alınan hastalar.
Hipoglisemi (Kan Şekeri Düşmesi)
Kan şekerinin 70 mg/dl altına düşmesidir. Hemen müdahale edilmesi gereken acil bir durumdur.
Hipoglisemi Belirtileri
Soğuk terleme, halsizlik, açlık hissi, el ve ayakta titreme, çarpıntı, baş dönmesi, baş ağrısı, baygınlık hissi, sinirlilik, solukluk, konsantrasyon kaybı.
Hipoglisemi Neden Olur?
İnsülin dozunun veya kan düşürücü ilaçların fazla gelmesi. İnsülin yaptıktan sonra ya da ilacı aldıktan sonra yemeğin zamanından geç yenilmesi. Öğünün az yenilmesi ya da atlanması. Yüksek miktarda alkol kullanmak. Düzensiz/plansız egzersiz yapmak. İshal. Kusma.
Hipoglisemi Tedavisi
Bilinci açık hastada kan şekeri 70 mg altında ise 15 gr basit karbonhidrat yani 3-4 adet kesme şeker veya 1 bardak meyve suyu verilir. Hareket etmeden ve başka bir besin almadan 10-15 dakika beklenir. 15 dakika sonra tekrar kan şekeri ölçülür.
Hipoglisemiyi Önlemek İçin Alınacak Tedbirler
Yanınızda kesme şeker veya meyve suyu bulundurun. Ailenizdeki ve çevrenizdeki kişileri hipoglisemi belirtileri ve tedavisi konusunda bilgilendirin. Hipoglisemide acil önemleri içeren diyabetik kimlik kartı edinin ve her zaman yanınızda taşıyın. İlaçlarınızı düzenli ve gereken dozlarda alın. Kan şekerinizi düzenli ölçüp, öğünlerinizi aksatmayın. Alkolden kaçının. Kan şekerinizin düştüğünü hissettiğinizde aracı durdurup öncelikle hipoglisemiyi tedavi edin.
Diyabetin Kronik Komplikasyonları
Kalp damar hastalıkları, diyabetik ayak yaraları, sinir hasarı, böbrek yetmezliği, görme kaybı.
Diyabetin Kronik Komplikasyonları Önlenebilir
Kan şekerinin, kan basıncının, kan yağlarının kontrolü ve hasta eğitimi ile önlenebilir.
GÜNEYMAN DİYABETİK EĞİTİMİN ÖNEMİNE DEĞİNDİ
“Diyabetli yaşamın farkında olmak alışkanlıklarımızı kolay değiştirebilmek için önemlidir. Tedaviyi yaşam stiline haline dönüştürür” diyen Diyabet Koçu Şebnem Güneyman, diyabet hastalarının daha kaliteli ve sağlıklı yaşamaları için hastalık konusunda bilgilenmelerinin önemini vurguladı. Kendisi de yıllardır diyabetle yaşayan Diyabet Koçu, konuşmasında “Her diyabet hastası aynı zamanda kendisinin doktorudur” mesajını verdi.
KARABACAK: DOĞRU PİŞİRME TEKNİKLERİ SAĞLIĞIMIZ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ
Sağlıklı beslenmenin önemine inanan ve bununla ilgili pek çok çalışma yapan Şef Ayvaz Karabacak, diyabet denilince akla haşlanmış sebzeler, tatsız tuzsuz yemekler geldiğini ancak sağlıklı ve lezzetli beslenmenin mümkün olduğunu söyledi. Gıda sektöründe rüştünü ispatlayan Şef, sağlıklı beslenmek isteyen ama damak tadından da vazgeçemeyenleri doğru malzemelerle pişirilen, şişmanlatmayan, besleyici, mideyi yormayan, sindirim sistemimiz için yararlı olan doğal gıdalar konusunda bilgilendirdi.
Haber: Hazal BAŞARAN
