Roma dönemine ait tarihi su kanalları, ormanlar ve biyoçeşitlilik tehlikede. Köylüler ve çevre savunucuları acil koruma çağrısı yapıyor.
Silivri'nin Danamandıra Köyü'nde, Roma döneminden kalma 4. ve 5. yüzyıla ait tarihi su kanalları ile Terkos havzasının stratejik su kaynaklarını barındıran ormanlık alan, taş ocağı genişleme planlarıyla karşı karşıya. Bölgedeki mevcut taş ocağının yaklaşık 200 hektarlık faaliyet alanına ek olarak 60 dönümlük yeni bir ormanlık alanın kesilerek maden sahasına dönüştürülmesi planlanıyor.
Uzmanlar ve köy halkı, bu genişlemenin yalnızca ekosisteme değil, İstanbul'un 1600 yıllık içme suyu altyapısının önemli bir parçası olan Roma su hattına da kalıcı zararlar vereceği konusunda uyarıyor.
TARİHİ VE STRATEJİK ÖNEM
Danamandıra'daki su kanalları, Roma İmparatorluğu döneminde Constantinople (İstanbul)'un su ihtiyacını karşılamak için inşa edilen dev su temin sisteminin bir parçası. Anastasios surları ile birlikte uluslararası bilimsel makalelere konu olan bu hat, Valens (Bozdoğan) Su Kemeri aracılığıyla 220 km boyunca suyu İstanbul'a taşıyordu.
Kocaeli Üniversitesi, Bristol Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve diğer akademik kurumlardan 25 bilim insanının 2008'de yürüttüğü araştırmalar, bölgede orman içinde unutulmuş bir antik kentin varlığını da ortaya koymuştu. Buna rağmen, alan bugüne dek arkeolojik veya doğal sit statüsüne kavuşmadı.
EKOSİSTEM VE SU KAYNAKLARI TEHLİKEDE
Bölgeden doğan Mandıra Deresi, Terkos havzasının en önemli besleyici kaynaklarından biri. Kireç taşı yapısına sahip bu bölge, doğal su rezervlerini depolayarak İstanbul'un Avrupa Yakası'na yıl boyunca içme suyu sağlıyor. Uzmanlar, taş ocağında kullanılan patlayıcıların ve sondaj faaliyetlerinin hem su hattına hem de bu hassas ekosisteme ciddi zarar vereceğini belirtiyor.
KÖYLÜLERİN MÜCADELESİ VE RESMİ BAŞVURULAR
2024'te köy sakinleri ve muhtarlık, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü'ne dilekçe vererek alanın arkeolojik sit alanı ilan edilmesini talep etti. Başvuruda, su hattının ve ormanların taş ocağı tehdidi altında olduğu vurgulandı.
İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 29 Mayıs 2025 tarihli kararında Roma su galerisi hattının I. grup korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olduğunu tescilledi ve her iki yönde 50'şer metrelik koruma alanı belirledi. Ancak bu sınırlar, mevcut taş ocağı ruhsat alanının içine giriyor. Köylüler, patlayıcıların 100 metre mesafeden dahi yapıya zarar vereceğini belirterek ya ruhsatın iptalini ya da koruma mesafesinin genişletilmesini talep etti.
YENİ TAŞ OCAKLARI TEHLİKESİ
Köy halkı, mevcut tehlikenin yanı sıra bölgede 12 yeni noktada taş ocağı sondajı yapılacağı bilgisini aldı. Eğer izin verilirse, Danamandıra ve Gümüşpınar köyleri arasında, Silivri'nin Yeni Mahalle büyüklüğünde ormanlık alan maden sahasına dönüşecek.
ACİL KORUMA ÇAĞRISI
Silivri Kent Konseyi, Silivri Tarihi Kültürel Mirası Koruma Eğitim ve Araştırma Derneği, Silivri Çevre Derneği ve Kuzey Ormanları Savunması ortak açıklama yaparak tüm kurumları, STK'ları ve kamuoyunu bu mücadeleye katılmaya davet etti:
“Danamandıra'nın ormanları, canlı çeşitliliği ve binlerce yıllık su altyapısı kısa vadeli maden kazançlarına kurban edilmemelidir. Bu yalnızca bir çevre mücadelesi değil; İstanbul'un tarihi hafızasını ve yaşam damarlarını koruma sorumluluğudur.”
Açıklamada ayrıca, 11 Ağustos'ta Kastamonu'dan getirileceği iddia edilen kesim ekibine karşı köy halkının nöbet tutacağı ve sürecin yakından takip edileceği belirtildi.
Sevginar SALİ
